بررسی علل، روش‌ها و پیامدهای از شیر گرفتن کودکان زیر 3 سال تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهری دامغان در سال 1384

سابقه و هدف: اغلب مادران، هنگامی که می‌خواهند تغذیه کودک با پستان را شروع کنند، مورد مشاوره قرار می‌گیرند؛ اما معمولاً در مورد این‌که چگونه و چه زمانی باید کودک را از شیر بگیرند، سخنی به میان نمی‌آید. تغییرات در روش مراقبت از کودک در هنگام ختم شیردهی ممکن‌ است باعث عدم تغذیه صحیح شده و یا او را نگران و غمگین نماید. بعضی از کودکان ممکن است در این زمان برای نخستین بار دچار سوء تغذیه شوند و یا سوء تغذیه آن‌ها وخیم‌تر گردد. با توجه به اهمیت دوران از شیرگیری کودکان و امکان بروز مشکلات و پیامدهای نامطلوب آن، محققین مطالعه‌ای را با هدف بررسی علل، روش‌ها و پیامدهای از شیرگرفتن کودکان زیر 3 سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری دامغان در سال 1384 به انجام رساندند. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است که بر روی 242 نفر از کودکان زیر 3 سال تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهر دامغان در بهار و تابستان 1384 انجام شد. نمونه پژوهش را کودکان زیر 3 سالی تشکیل می‌دادند که در محدوده زمانی انجام پژوهش توسط مادران خود برای پایش رشد یا واکسیناسیون به مراکز بهداشتی درمانی آورده شده و در عرض 6 ماه گذشته به‌طور کامل از شیر گرفته شده بودند. فرم اطلاعاتی تحقیق توسط پرسش‌گران از طریق مصاحبه حضوری با مادران تکمیل می‌گردید. داده‌ها پس از گردآوری، توسط نرم‌افزار آماری SPSS با استفاده از آزمون مجذورکای و تست دقیق فیشر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های حاصل از این مطالعه نشان داد که بیش‌تر کودکان مورد مطالعه (57%) به‌دلیل رسیدن به سن از شیرگیری و یا کامل شدن دوره شیردهی از شیر گرفته شده بودند. سایر علل ختم شیردهی در این مطالعه شامل: عدم تمایل کودک به مصرف غذاهای مکمل، خود از شیرگیری کودک، کمبود شیر مادر، بارداری مجدد یا بیماری مادر، اشتغال مادر و توصیه اطرافیان بود. در خصوص روش از شیرگرفتن کودکـان، یافته‌ها نشان دهنده از شیرگیری تدریجی کودکان در 55% موارد و از شیـرگیری ناگهانـی در 45% کودکان بوده و در کل، در 2/37% موارد، ختم شیردهی با کاربرد دارو، مواد شیمیایی یا حائل‌های موضعی بر روی پستان انجام گرفته بود. در مجموع، 9/33% واحدهای پژوهش در ماه اول پس از ختم شیردهی پیامدهای نامطلوبی را تجربه کرده بودند، که شایع‌ترین آن‌ها شامل اضطراب، بی‌قراری و کاهش وزن بود. ارتباط میان کاربرد مواد و حـائل‌های موضعی بر روی پستان با پیامدهـای نامطلوب ختـم شیـردهـی معنی‌دار ارزیابی گردید (0000/0 = P). نتیجه‌گیری: در کل با توجه به یافته‌های این مطالعه می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که درصد بالایی از ختم شیردهی در جامعه مورد پژوهش ما، به‌صورت بی‌مقدمه و نادرست و با کاربرد دارو یا مواد شیمیایی مختلف صورت گرفته که ممکن است پیامدهای نامطلوبی را ایجاد نماید و به‌نظر می‌آید که مادران در خصوص فرآیند از شیرگرفتن کودکانشان نیاز به آموزش‌های مدون و ویژه دارند، تا روند ختم شیردهی برای مادران و کودکان با حداقل آسیب‌های احتمالی جسمی یا روانی سپری گردد.